ابهرآنلاین: در شرایطی که اصلی ترین دغدغه مردم ایران مشکل معیشتی است و رئیس جمهور منتخب نیز بارها از تلاش خود برای بهبود وضعیت معیشت مردم سخن گفته است، داشتن دغدغه محیط زیست و فرهنگ امری غریب و دور از ذهن و البته تحسین برانگیز مینماید، اما هستند افراد و گروه هایی که همچنان به تمامیت این سرزمین و آبادی و آبادانی آن علاقه مند و دلبسته اند و احترام به تنوع زیستی و فرهنگی را سرلوحه کار خویش قرار داده اند. جمعی از تشکلهای مردم نهاد در اولین روز آغاز فعالیت رئیس جمهور یازدهم هم او و هم مردم را غافلگیر کردند، آنها از آقای حسن روحانی خواسته اند که به صورت گام به گام و در چارچوب یک برنامه هماهنگ و کلان نگر آسیب های وارده به عرصه محیط زیست و فرهنگ را جبران نموده و بر مدار این برنامه در مسیر بهبود حرکت کند.
متن کامل این نامه به شرح زیر است:
جناب آقای دکتر حسن روحانی
ریاست جمهور محترم ایران
موضوع: الگویِ بومی ظرفیت‌سازی برای حفاظت و حمایت بهینه‌یِ طبیعت و فرهنگ
با سلام، احترام و عرض تبریک به مناسبت انتخاب حضرت‌عالی به عنوان ریاست جمهور ایران، به آگاهی می‌رساند، طبیعت و فرهنگ ایران زمین در طول تاریخ، بارها و بارها در معرض تهدیدها و آسیب‌های جبران ناپذیر قرار گرفته و همواره در کشاکش روزگار، بخشی از میراث طبیعی و فرهنگی خود را از دست داده است. با این حال همیشه انسان‌های نیک‌نهادی بوده و هستند که با راهکارهای دلسوزانه و کارشناسانه، به نجات این عرصه‌ها و پدیده‌های با ارزش اندیشیده و پرداخته‌اند. هم چنان که امروز با تخریب‌‌های گسترده و در برخی مواردِ بسیار مهم، به مرز برگشت ناپذیر رسیده یا نزدیک شده، دوباره این باور و امید برای دوستداران طبیعت و فرهنگ ایران پیش آمده تا با ارایه‌ی راهبردها و راهکارهایی بسیار ضروری و قابل اجرا، انظارِ عمومی و دولت منتخب یعنی قوه مجریه و هم چنین قوه‌های قضاییه و مقننه را به ارزش و اهمیت «تغییر نگرش» در مورد موضوع، افزایش موثر اعتماد، همکاری عمومی، مسئولیت اجتماعی و هم چنین، جایگاه ویژه‌یِ مدیریتی، اجرایی و نظارتی نهاد‌های دولتی و غیر دولتی متولی طبیعت و فرهنگ جلب کند.
امضا کنندگان این بیانیه به عنوان جمعی از دوستداران طبیعت و فرهنگ ایران، مشکل اصلی را نادیده گرفتن ارتباط «ظرفیت‌سازی» با حفاظت می‌دانند. ظرفیت‌سازی، فرآیندی طولانی و مداوم از توسعه است که تمامی ذی‌نفعان را درگیر می‌کند، که شامل کلیه اقشار جامعه و حکومت: قوای قضاییه، مقننه و مجریه (سازمان‌ها، وزارت‌خانه‌ها، مدیران میانی، مقامات و نهاد‌های محلی)، سازمان‌های غیر‌دولتی، متخصصان (مهندسین مشاور و مجری)، پیمانکاران، اعضای جوامع، دانشگاهیان و پژوهشگران است. ظرفیت‌سازی به تقویت مهارت‌ها، شایستگی‌ها و توانایی‌های مردمِ جوامع در حال توسعه می‌پردازد، تا بتوانند بر علل محرومیت و رنج خود غلبه کنند. مهم‌ترین نکته در ظرفیت‌سازی و ظرفیت‌سنجی برای حفظ تنوع‌زیستی و فرهنگی، «همکاری تمامی ذی‌نفعان» درسه سطح «فردی»، «نهادی» و «اجتماعی» است.
تاکید بر ایجاد «الگوی بومیِ ظرفیت‌سازیِ حفاظت و حمایت محیط زیست و میراث فرهنگی»
امضا کنندگان این بیانیه، با اعتقاد به لزوم «تغییر نگرش عمومی» در مورد موضوع، سازوکاری پیشنهادی را برای ایجاد یک «الگوی بومیِ ظرفیت‌سازیِ حفاظت و حمایت محیط زیست و میراث فرهنگی» مطرح می‌کنند و برای رسیدن به این اهداف، نیاز به افزایشِ اعتماد، همکاری هرچه بیشتر عمومی و مسئولیت اجتماعی است که انجام مراحل زیر را مطالبه می‌کند.
گام یک: تشکیل هرچه سریع‌تر «شوراهایِ عالیِ حفاظت و حمایتِ تنوع‌زیستی و فرهنگی» در چارچوب قوانین شوراهای استان، شهر و روستا و با همکاری ایشان و عضویت «نمایندگان تمامی ذی‌نفعان» یاد شده با هدفِ «توجه کافی و نظارت بر اجرای موثر قوانین ملی و کنوانسیون‌های بین المللی مورد پذیرش ایران»، با توجه به نقش و اهمیت تعیین کننده‌یِ «شوراها و تشکل‌ها»، با استناد به اصول «ششم»، «بیست و ششم»، «یکصدم»، «یکصد و دوم»، «یکصد و سوم» و «یکصد و چهارم» قانون اساسی، و با استناد به بند «الف» ماده‌ی ۱۷۸ قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه، تا مراحل زیر را به انجام رسانند.
گام دو: «شناسایی وضع موجود و مخاطرات محیط‌ها و پدیده‌های طبیعی، فرهنگی، دانش و هنر بومی و نیاز‌های ضروری و فوری حمایتی و حفاظتی، با اعتماد‌سازی و جلب همکاری عمومی»، با استناد ماده ۱۸۴ و بند «ب» ماده‌ی ۱۸۹ قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه و تسهیل برای اجرایی کردن آنها.
گام سه: «تکمیل و تسهیل برایِ آموزشِ موثر، مداوم و تعلیم و تربیت گسترده‌ی ذی‌نفعان در تمام سنین آموزش‌پذیر در سطوح محلی، منطقه‌ای و ملی» با هدف ارتقای سطح فرهنگ عمومی و مسئولیت اجتماعی با توجه به نتایج گام دوم و با استناد بند «الف» ماده ۱۸۹ قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه و هم چنین بندهای دوم، سوم، چهارم، هفتم و هشتم اصل «سوم»، و تسهیل در اجرای اصول «سی‌ام» و «پنجاهم» قانون اساسی.
گام چهار: «سنجشِ ظرفیت تحمل‌پذیر و قابل بازگشت در موردِ محوطه‌ها و پدیده‌های «حساس و در خطرِ» طبیعی و فرهنگی» با استناد بند «الف» ماده‌ی ۱۹۲ قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه و تسهیل برای اجرایی کردن آن.
گام پنج: «طرح‌ریزی، تصمیم‌گیری و ایجاد صندوق‌های محلی برای اجرای طرح‌های هماهنگ و همسو با محیط‌زیست و میراث فرهنگی با ضمانت‌های واقعی حفاظتی و حمایتی به عنوان جایگزین طرح‌های مخرب، با هدفِ ایجادِ معاشِ جایگزین برای مردم بومی» با توجه به نتایج گام چهارم و ایجاد هماهنگی اجرایی میان این صندوق‌ها و «صندوق‌های حمایت از توسعه» با استناد به بند «ی» ماده ۱۴۳ و بند «م» ماده‌ی ۱۹۴ قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه و تسهیل در اجرایی کردن آنها.
گام شش: «نظارت و ارزیابی بر حُسن انجام کارها» با استناد ماده ۱۸۴ قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه و تسهیل برای اجرایی کردن آن».
گام هفت: «هماهنگی با تغییرات دائمی، ایجاد و افزایش ضمانت اجرایی حفاظت و حمایت»، با انجام راهبردها و راهکارهای زیر و پیگیری آنها:
«آماده سازیِ پیوسته‌یِ لوایح و طرح‌هایِ پیشنهادی» برای بازنگری و به روز‌رسانی قوانین حمایتی و حفاظتی و رفع کاستی‌های پیشگیرانه جزایی و کیفری، تسهیل برای استقلال هرچه بیشتر و تقویت موثر وظایف نظارتی و اجرایی سازمان‌های مرتبط با طبیعت و فرهنگ با تفویض اختیار، تخصیص بودجه و امکانات کافی، تخصصی شدن کامل این سازمان‌ها، رفع وظایف موازی میان ایشان، هماهنگی برای لغو تمامی بخش‌نامه‌ها و مصوبات مخرب و سودجویانه و خلاف قانون، تسهیل در ثبت سازمان‌های غیر دولتی و انجمن‌ها و افزایش اختیارات قانونی و حقوقی ایشان، رفع مشکلات قانونی برای اولویت مدیریت بومی و اجرای طرح‌های توسعه‌ای و طرح‌های هادی روستاها توسط جامعه‌ی محلی با اولویت حفظ میراث طبیعی و فرهنگی ملموس و غیر ملموس، همکاری در به کارگیری متخصصان و دانشمندان در تمامی پست‌های حساس و کلیدی، بهره‌گیری از پژوهش‌ها و طرح‌های راکد، ارتقای کیفیت و کمیت تعلیم و تربیت، تبادل تجربیات در سطح ملی و بین المللی، استفاده از الگوهای موفق سرتاسر جهان، ایجاد جریان آزاد اطلاعات و اطلاع‌رسانی با گسترش استفاده از تمامی امکانات و ایجاد «شبکه‌ی رسانه‌‌ای ملی» با همکاری سازمان‌های غیر دولتی و افراد مستقل، تقدیر ادواری از حامیان و حافظان طبیعت و فرهنگ ایران، استانداردسازی در مدیریت تولید و مصرف سوخت، انرژی و آلاینده‌های آب، هوا و خاک، کاهش و جلوگیری از روش‌ها و رسوم مخرب و تقویت رسوم همسو، در مدیریت بومی زیست‌بوم‌ها، به کارگیریِ انرژی‌های تجدید‌پذیر و فنآوری‌های هماهنگ با محیط زیست، استفاده ازالگوهای متناسب و بهینه برای تامین منابع آب و غذا و رفع وابستگی بی‌تناسب معیشتی به سرزمین، همکاری برای ثبت ملی و جهانی میراث طبیعی و فرهنگی کشور، همسوسازی کامل تمامی اقدامات صنعتی و اقتصادی با محیط زیست و میراث ملموس و غیر ملموس فرهنگی و جلوگیری از هرگونه فعالیت تهدیدکننده یا مخرب، برای کاهش اثرات منفی طرح‌ها و پیشگیری از آسیب‌های غیر قابل جبران و افزایش قاطعانه‌ی ابعاد حفاظتی و حمایتی با استناد به اصل «پنجاهم» قانون اساسی و قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه.
برای برون رفتن از بحران محیط زیستی و فرهنگی کنونی، به کارگیریِ الگوی ظرفیت‌سازی در یک طرحِ قابل اجرایِ ملی به عنوان تمرینی همگانی، بسیار ضروری است. بدین منظور و برای اجرایی کردن بندهای الف و ب ماده‌ی ۱۹۳ قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه، طراحی و اجرایِ «طرحِ مدیریت مشارکتی پسماند و آلاینده‌ها، با جلب مشارکت همه‌ی ذی‌نفعان» در سطح کل کشور پیشنهاد می‌شود. نخست با تشکیل «شوراهایِ عالیِ حفاظت و حمایتِ تنوع‌زیستی و فرهنگی»با انجام گام‌های یاد شده در این طرح، از دانش‌آموزان دبستانی، سربازان وظیفه، دانشگاهیان، کارشناسان، متخصصان، سازمان‌های غیر دولتی، تا دستگاه‌های مقننه، قضاییه و مجریه، برای یک هدف، در سطوح شهر، روستا و طبیعت و عرصه‌های فرهنگی، با یکدیگر، همسو می‌شوند. از نتایج اجرای آن، موفقیت در یک طرح ملی ظرفیت‌سازی با حفظ اصولی محیط زیست، ارتقای آموزش و فرهنگ عمومی، افزایش مسئولیت اجتماعی، بهینه‌سازیِ اجرای قوانین، بهبودِ بهداشت عمومی، آب و هوایِ سالم‌تر، حفظِ بهینه‌یِ سرزمین، زیباییِ منظر، زمینه‌سازی برای گردشگری مسئولانه و بومگردی، افزایش شاخصه‌های توسعه و بهبود وجهه‌ی دیپلماتیک و ارتقای جایگاه ایران در تصمیم گیری‌های جهانی در حل چالش‌های محیط زیستی خواهد بود.
جمعی از دوستداران طبیعت و فرهنگ ایران (به ترتیب الفبا):
۱٫ انجمن اعضای هیأت علمی مؤسسه‌ی تحقیقات جنگل‌ها و مراتع
۲٫ انجمن بوم پژوهان
۳٫ انجمن پایشگران محیط زیست (پاما)
۴٫ انجمن پیش گامان خورشید استهبان
۵٫ انجمن توسعه زیست‌بوم پاک
۶٫ انجمن حمایت از طبیعت ایران
۷٫ انجمن دوستداران دماوندکوه
۸٫ انجمن دوستداران میراث فرهنگی افراز
۹٫ انجمن دنیای سالم
۱۰٫ انجمن زنان طرفدار توسعه پایدار محیط زیست
۱۱٫ انجمن صنفی مهندسان صنعت آب خوزستان
۱۲٫ انجمن طرح سرزمین
۱۳٫ انجمن کوهنوردی ایران
۱۴٫ انجمن محیط زیستی تسنیم
۱۵٫ انجمن نوای آب و محیط زاگرس
۱۶٫ انجمن ورزش‌های طبیعی ایران
۱۷٫ باشگاه کوهنوردی آوا – شیراز
۱۸٫ جمعیت پویندگان خزر
۱۹٫ جمعیت حفظ و احیاء محیط کوهستان (پراو)
۲۰٫ جمعیت دیده‌بان طبیعت شاهرود
۲۱٫ جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست
۲۲٫ جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست آذربایجان غربی
۲۳٫ خانه‌ی فرهنگ بوم گردان پارس
۲۴٫ خانه‌ی فرهنگ و توسعه پایدار
۲۵٫ دروازه‌های سبز پارس
۲۶٫ شرکت مهرازان پیرامون
۲۷٫ گروه دیده‌بان کوهستان
۲۸٫ گروه کوهنوردی کلکچال
۲۹٫ گروه هیلو، جنبش علفزار کرمانشاه
۳۰٫ گنجه پشتیبان زیست‌بوم ایران
۳۱٫ مرکز صلح و محیط زیست
۳۲٫ مؤسسه‌ی توسعه پایدار و محیط زیست، سنستا
۳۳٫ مؤسسه‌ی توسعه پایدار هرمد
۳۴٫ مؤسسه‌ی ۱۳ فروردین کازرون
۳۵٫ مؤسسه‌ی کاوشگران طبیعت دنیا
۳۶٫ مؤسسه‌ی مطالعات زیست محیطی جوانان اندیشه پویا، «جاپ»
۳۷٫ مؤسسه‌ی مهرگاه پرتو پژوه
۳۸٫ مؤسسه‌ی مهندسان بدون مرز ایرانیان
۳۹٫ مؤسسه‌ی نواندیشان توسعه مشارکت مهر
۴۰٫ مؤسسه‌ی ئاگرین بهشت گمشده
۴۱٫ مؤسسه‌ی یاوران سرزمین آریا
۴۲٫ مهندسین مشاور سرزمین سبز پایدار
۴۳٫ مهندسین مشاور صراط میثاق
