ایران از جمله کشورهایی است که از نظر منابع زیرزمینی و ثروت خدادادی جایگاه ممتازی در دنیا دارد، وجود منابع عظیم نفت و گاز و انواع معادن دیگر، در کنار تنوع آب و هوایی و قرار گرفتن در مسیر شرق و غرب جهان، جایگاه ویژه ای در دنیا به ایران بخشیده است. اما داشتن منابع و ثروت خدادادی یک موضوع است، ظرفیت، توانمندی و هوشمندی استفاده بهینه از آن موضوعی دیگر. هر چقدر ما در داشتن ثروت خدادادی غنی هستیم در مدیریت بر این منابع تاکنون نه تنها به شکل شایسته ای اقدام نکرده ایم بلکه بعضا بسیار غیر مسئولانه نیز عمل کرده ایم.
گاهی استفاده از ثروتهای ملی، خود به ایجاد مشکلات دیگری منجر میشود. یک نمونه بسیار کوچک که مشتی است نمونه خروار، استخراج معادن سیلیس در منطقه ابهر و در مجاورت روستاهای خلیفه حصار، درسجین، ارکین، ازناب، کلنگرز و شکرچشمه است. در این منطقه چهار معدن فعال و در حال استخراج وجود دارد که حمل و نقل و تردد کامیون های این معادن از یک جاده (جاده ابهر- دولت آباد) انجام میشود.
جاده ابهر- دولت آباد قبل از انقلاب به صورت شوسه طراحی و ساخته شد و بعد از انقلاب هم بازسازی و آسفالت ریزی شد. با آسفالت شدن جاده، تردد وسایل نقلیه نیز به تدریج افزایش یافت به نحوی که اکنون این جاده بسیار پرتردد است و راه اصلی عبور و مرور روستاهای نامبرده و برخی دیگر از روستاهای مجاور است.
تردد کامیونهای معادن مذکور علی الخصوص سه معدن کلنگرز، خلیفه حصار و شکرچشمه در این جاده باعث بوجود آمدن مشکلات بسیار زیادی برای ساکنین روستاهای مجاور و استفاده کنندگان از جاده شده است، اخیرا آمار تصادفات به شدت افزایش یافته و میزان خرابی جاده با سرعت و شتاب بسیار بیشتری در جریان است.
کامیونها عمدتا به صورت قسطی و با اقساط سنگین در اختیار رانندگان است، و این موضوع نیز یکی از عواملی است که باعث میشود بعضا رانندگان کامیون بدون توجه به استانداردهای میزان بار مجاز، اضافه بار زده که هم سر ریز آن باعث آسیب به جاده و سایر تردد کنندگان در جاده میشود و هم وزن اضافه کامیون به شدت به آسفالت آسیب زده و باعث تخریب آن میشود، خصوصا اینکه خستگی رانندگان کامیون به علت کار زیاد و باریک بودن جاده در کنار عدم توجه رانندگان کامیون به قوانین و رعایت سرعت مجاز باعت میشود که وجود این کامیونها در جاده خود به عاملی بالقوه برای ایجاد حادثه تبدیل شود.
روند تخریب جاده در یک ساله اخیر به شدت افزایش یافته است، جاده در بعضی نقاط مخصوصا سر پیچها آنچنان دچار تخریب شده است که هیچ شباهتی به جاده ندارد بلکه بیشتر به سنگلاخ شبیه است. در چند ماهه اخیر خودروهای زیادی به علت خرابی جاده دچار آسیب کلی یا جزئی شده اند و یا از جاده منحرف شده اند. چندی قبل یک نیسان از جاده منحرف شد که چهار سرنشین آن کشته شدند، بنا به گفته افراد محلی کامیون عبوری یکی از معادن علت این انحراف بوده است.
اما مشکلات روستائیان مجاور معادن فقط در خرابی جاده و مشکلات تردد در آن خلاصه نمیشود، صدای انفجارهای پی در پی، صدای ناهنجار کنده کاری مداوم، روح و روان آنها را رنجور میسازد و گرد و غبار ناشی از استخراج معادن و تردد کامیونها که بر منازل و باغها مینشیند، همچون سایه مرگ است که زندگی را به تدریج در میان خود نابود میکند.
استخراج کنندگان معادن میگویند کار آنها قانونی است و حق و حقوق خود را تمام و کمال به نهادهای زیربط پرداخته و مجوزهای لازم را نیز گرفته اند، و این وظیفه راه و ترابری و دیگر نهادهای مسئول است که به وضعیت جاده و دیگر مشکلات مردم رسیدگی کنند.
اما موضوع اصلی این است که اکنون آرامش از زندگی روستائیان منطقه دور شده است. دیگر روستا جایی بکر و دنج برای تمدد اعصاب و کسب آرامش نیست. هر چند اکنون روستا رونق و آبادانی چند دهه قبل را ندارد، اما میتوان با کمی توجه، اندک بازماندگان نسل زحمت کش و مولد را برای ماندن در روستا ترغیب کرد. تا دیر نشده باید راهی جست و چاره ای اندیشید. چه کسی جوابی به این سئوال خواهد داد:
آیا سهم روستائیان از توسعه کشور، مشتی گرد و خاک و زندگی توام با دغدغه و استرس است؟
محمد حسنخانی
