به گزارش خبرگزاری فارس از زنجان، حیات وحش یک کشور همانند دیگر ذخایر طبیعی از ارزش‌های زیادی برخوردار است و دارای منافع و اهمیت‌های خاصی محسوب می‌شود. جانوران یک منطقه ضمن ایجاد تعادل طبیعی و بیولوژیک در آن منطقه از ارزش‌های علمی و تفریحی زیادی نیز برخوردار هستند.
استان زنجان یکی از استان‌های مستعد در گردشگری طبیعی است. حیات وحش زنجان در خود انواع گونه‌های جانوری را جای داده است.
استان زنجان به دلیل تنوع زیاد آب و هوایی و وجود اکوسیستم‌های ویژه در منطقه و ارتباطات بیولوژیکی آن با استان‌های همجوار از غنای حیات وحش خوبی برخوردار است.
در استان زنجان انواع پستانداران، پرندگان، خزندگان، آبزیان، دوزیستان، حشرات و بندپایان یافت می‌شود.
البته در گذشته‌ای نه چندان دور، تنوع گونه‌ها و وضعیت جمعیت جانوری این منطقه تا اندازه‌ای بوده که یکی از مناطق مهم ایران در زمینه حیات وحش به شمار می‌آمده است.
در ایران تا کنون حدود ۱۵۱ گونه از پستانداران شامل ۱۴۰گونه در خشکی و ۱۱ گونه در آب شناسایی شده است. در حال حاضر بیش از ۳۷ گونه از پستانداران، ۱۱۰ گونه از پرندگان، ۱۳ گونه از آبزیان، ۳۲ گونه از خزندگان و ۷ گونه از دوزیستان و تنوع بسیار زیادی از حشرات، حیات وحش استان زنجان را تشکیل می‌دهند.
از انواع پستانداران منطقه می‌توان به گوسفند وحشی که به نر آن قوچ و ماده آن میش گفته می‌شود اشاره کرد.
گوسفند وحشی در کوهستان‌ها زندگی می‌کند و بیشتر در قسمت‌های جنوب غربی و کوهپایه‌ای جنوبی استان، البرز مرکزی و در منطقه انگوران یافت می‌شود.
از دیگر پستانداران در حیات وحش استان زنجان می‌توان از بز وحشی نام برد. بز وحشی یا بز کوهی با نام محلی پازن در سطح استان و بیشتر در کوهستان‌های شمالی به خصوص در نواحی طارم و در شرق استان در نواحی انگوران و ماهنشان دیده شده‌اند.
یوزپلنگ که سریع‌ترین حیوان جهان است و می‌تواند با سرعتی معادل ۱۱۰ کیلومتر در ساعت حرکت کند، بیشتر در زمین‌های باز و تپه‌ای کم ارتفاع و میان بوته زارها زندگی می‌کند. امروزه متاسفانه به دلیل به هم خوردن چرخه غذایی مدت زیادی است که هیچ یوزپلنگی در سطح استان مشاهده نشده است.
پلنگ در نقاط جنگلی کوهستان‌ها و تا ارتفاع ۳ هزار و ۵۰۰ متری دیده می‌شود و پراکندگی آن در سطح استان بیشتر در اطراف طارم و کوه قافلان است.
*آهوی سهرین زنجان نمونه کمیاب در شمال غرب کشور
آهو با نام محلی جیران از دیگر پستانداران با ارزش منطقه است که زیستگاه عمده آن را دشت های سهرین و سارمساقلو تشکیل می‌دهد. آن چه که در مورد این گونه اهمیت دارد این است که تمام زیستگاه‌های شمال غرب کشور یعنی دشت مغان و دشت‌های آذربایجان شرقی و غربی از وجود این حیوان تهی شده ولی در سطح استان زنجان از گونه‌های غالب به شمار آمده و اهمیت زیادی دارد.
گربه وحشی معروف به اروپایی معمولا در جلگه‌ها و زمین های سبز و کم ارتفاع زندگی می‌کند و پراکندگی آن در سطح استان زنجان بیشتر در اطراف انگوران و ابهر است. سیاه گوش بیشتر شبیه گربه وحشی اروپایی است و تا ارتفاع ۲ هزار و ۵۰۰ متری کوهستان‌ها دیده می‌شود و از نظر پراکندگی در منطقه انگوران و طارم دیده شده است.
خوک وحشی یا گراز با نام محلی دونقوز یا دووز، بیشتر در جنگل‌های پست و بیشه‌زارها زندگی کرده و پراکندگی آن در سطح استان به ویژه در انگوران و طارم زیاد است.
کفتار نیز معمولا در منطقه طارم و انگوران یافت می‌شود. همستر خاکستری نیز در سطح استان و به خصوص در اطراف شهر زنجان پراکنده شده است.گور کن با نام محلی پورسوخ که در شرایط مختلف زیست، مانند دره‌های تنگ و جلگه‌ها و زمین‌های نیمه بیابانی و کوهستانی زندگی می‌کند، بیشتر در اطراف شهر زنجان دیده می‌شود.
سمور (با نام محلی دله) که در ایران بسیار کمیاب بوده و بیشتر در جنگل‌ها و در میان گیاهان انبوه زندگی می‌کند، این نوع سمورها ماهیان بیمار و ضعیف رودخانه‌ها را صید کرده و دسته‌های ماهیان را از سرایت بیماری مصون می‌دارند. شنگ (با نام محلی سوایتی) از خانواده سمور است که در اطراف رودخانه‌های استان زنجان فراوان است.
*حضور خرس قهوه‌ای ایران در منطقه حفاظت شده انگوران
خرس قهوه‌ای در تمام سطح استان و بیشتر در کوهستان‌های طارم و ماهنشان و به ویژه در منطقه حفاظت شده انگوران یافت می‌شود. شغال در اطراف شهرستان طارم و مناطق شمال شرق استان دیده شده است.
خفاش با نام محلی کوراشپلک که در سطح استان و به خصوص ناحیه سرچم زنجان به وفور یافت می‌شود، بیشتر در غارها و شکاف دیوارها دیده می‌شود. خارپشت برانت (با نام محلی سیچان) در کوهپایه‌ها، زمین‌ها، کشتزارها و باغ‌های استان زندگی می‌کند. خارپشت گوش بلند نیز که تعداد آن در سطح استان کم است، بیشتر در کشتزارها و باغ‌های میوه زندگی می‌کند.
برخی دیگر از انواع پستاندارانی که در سطح استان زنجان مشاهده و شناسایی شده‌اند می‌توان به کلاهو، سنجاب زمینی (با نام محلی گورکان) از تیره سنجاب‌ها، تشی، گربه تیغی و جوجه تیغی (با نام محلی کیرپی) اشاره کرد.
استان زنجان علاوه بر داشتن انواع مختلف گونه‌های پستاندار در دارا بودن پرندگان نیز دارای جایگاه قابل توجهی است. گونه‌های مختلفی که در جنگل‌ها و اطراف رودخانه‌ها و تالاب‌های استان زندگی می‌کنند.
انواع گونه‌های خزندگان در سطح استان به فراوانی وجود دارند. برخی از انواع این خزندگان افعی یا گرزه مار، افعی زنجانی، افعی البرزی، افعی قفقازی، افعی پلنگی، افعی شاخدار، افعی تکابی، نیر مار، یله مار، مار جعفری، مار کرمی شکل، کورمار، کورمار دشتی، مار آتشی، مار سیاه سوجه، مار آبی، مار چیلر، قمچه مار، مار گرگی، مار قیطانی، مار دشتی، مار شتری، مار پلنگی، مار درختی، مارمولک، سوسمار، سمندر معمولی، سمندر زرد، سمندر سبز، آفتاب پرست و لاک پشت هستند.
*رودخانه قزل‌اوزن زیستگاه انواع ماهی در سطح استان زنجان
در سطح استان زنجان در رودخانه‌ها و دریاچه‌ها و آب‌های استان، ماهیان زیادی زندگی می‌کنند. از جمله زیستگاه‌های آنان رودخانه قزل‌اوزن مهم‌ترین رودخانه استان است که گونه‌های مختلف ماهیان را در خود جای داده است.
برخی از مهم‌ترین انواع ماهیان استان زنجان ماهی اسپله است که بیشتر در رودخانه قزل‌اوزن و قسمتی از سفید رود به فراوانی یافت می شوند. ماهی کپور در رودخانه قزل اوزن به حالت وحشی و در دریاچه‌های مصنوعی پشت سدها به صورت پرورشی و به فراوانی یافت می‌شوند.
اردک ماهی نیز از دیگر انواع آبزیان منطقه است که در معرض خطر انقراض نسل قرار دارد و در سال‌های اخیر تعدادی از این نوع ماهی از تالاب آب کنار به زیستگاه‌های استان آورده شده است.
سس ماهی، ماهی سوف معمولی، ماهی زرد پر، مشک ماهی، بز ماهی، ماهی کولی سیاه، ماهی کولی سفید، سیم، قزل آلای خال قرمز سرسنگبان، آمور (پرورشی)، فیتوخاک یا سر گنده و کپور پرورشی نیز از دیگر آبزیان موجود در استان زنجان هستند.
قورباغه قهوه‌ای، قورباغه سبز، قورباغه غیر حقیقی کوچک سبز، قورباغه غیرحقیقی پشت قهوه‌ای، وزغ خاکستری کوچک درختی، وزغ خالدار قهوه‌ای و خرچنگ، گونه‌های دوزیستان استان زنجان را تشکیل می دهند.
*سرخ آباد، انگوران و منطقه شکار ممنوع خراسانلو، سه منطقه حفاظت استان زنجان
سازمان محیط زیست استان زنجان مناطقی را با عنوان مناطق حفاظت شده تعیین کرده است که این مناطق از لحاظ وجود گونه‌های جانوری و فلور گیاهی دارای ارزش‌های زیست محیطی هستند. منطقه حفاظت شده سرخ آباد، انگوران و منطقه شکار ممنوع خراسانلو، سه منطقه حفاظت شده استان هستند که هر یک مساحتی حدود ۱۲۰ هزار هکتار دارند.
همه مناطق دشتی، کوهستانی، تالاب‌ها و رودخانه‌های مناطق مختلف استان به جز سه منطقه یاد شده، برای شکار انواع پرندگان، خرگوش و گراز آزاد است و شکارچیان بومی و غیر بومی می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند.
مناطق مختلف استان برای شکار انواع چهارپایان و پرندگان مناسب است ولی مناسب‌ترین قسمت استان برای شکار انواع جانوران، شمال شرقی استان و شهرستان طارم است که معمولاً شکارچیان در تاریخ‌ها و فصل‌های مجاز می‌توانند در این مناطق به شکار بپردازند.
تاریخ‌های مجاز شکار در استان زنجان، از اول شهریور تا اول بهمن ماه هر سال برای شکار کبک از اول مهر تا اسفندماه، هر سال برای شکار مرغابی از پانزدهم آذر تا آخر بهمن ماه و هر سال برای شکار کل، بز، قوچ و میش آزاد است.
برخی از انواع جانوران از جمله فلامینگو، قو، درنا، بازهای شکاری، کبک دری و آهو نیز در سطح استان وجود دارند که از گونه‌های حفاظت شده استان به شمار آمده و شکار آن‌ها در هر شرایطی ممنوع است. مناطق حفاظت شده استان زنجان زیر نظر سازمان حفاظت از محیط زیست استان اداره می‌شوند و زیستگاه جانوران و گونه‌های کمیاب گیاهی هستند که دارای ارزش‌های بیولوژیکی است.
گزارش از: احمد اسدی
انتهای پیام/
